Jim öldü mü? Yoksa öldürüldü mü? Neden kayboldu? Bunları kimse bilmiyor, bilemiyor. Siz de bilemeyeceksiniz. Ama olsun. Yine de Jim’in izini sürün…
Yaşadığı mahalleyi, yaptığı evi, biriktirdiklerini, belgelerini, eşyalarını görün, inceleyin. “Ben dedektif miyim? Nereden bulurum” demeyin. Saklanan bir giz, gözlerden kaçan küçük bir ipucu, belki de yıllardır süren esrarengiz kaybolmanın üzerindeki perdeyi aralayabilir. Ne dersiniz?
İlk olarak “Kim bu Jim?” demekle haklısınız. Jim Thompson Tayland’da yaşamış ve daha sonra biranda kaybolmuş bir ABD’li eski asker. Ama Jim Tayland ve Taylandlılar için çok çok önemli. Jim Thompson geçen yüzyılın ortalarında Tayland ipek endüstrisinin gelişmesini sağlayan Amerikalı.
Jim, 21 Mart 1906’da Delaware’de doğdu. Babası zengin bir tekstil üreticisiydi. O, mimarlık mesleğini seçti. İşinde kısa sürede ünlendi. Zenginlerin evlerini yapmaya başladı. 1941’de CIA’in ön kuruluşlarından olan Stratejik Hizmetler Ofisi’nde işe başladı. 2’nciİ Dünya Savaşı sırasında ABD Ordusunda görev yaptı. Ordu onu, Sri Lanka’ya gönerdi. Bu arada Tay halkını Japonlardan kurtarmak amacı ile Amerika adına Tayland’a ile ilişkiler kurdu. Tayland’ın kurtuluşu ve 2’nci Dünya Savaşı’nın bitmesinin 1946’da 39 yaşındayken bu ülkeye yerleşti. Önceleri burada otel açmak istedi. Ancak vazgeçti. Arkadaşı George Barrie ile birlikte 1948 yılında Thai Silk Companyi yi kurdu.
Jim Tayland’da üretilen ipeğini dünya pazarına çıkartmayı hedefledi. Bu yıllarda batı ülkeleri tekstil sanayi savaşlar nedeniyle yıpranmıştı. Tayland ipeği batıya göre çok daha ucuz ve daha kaliteliydi. Jim Thai Silk Company, ürünlerin Avrupa ve Amerika’daki moda evlerine gönderdi. 1951 yılında Thai Silk Company’nin ipek kumaşları ilgi görmeye başladı. Hatta ünlü The King and I müzikalinde kullanıldığında şöhret biran da ok gibi yükseldi. Tayland ipeğine olan talep büyük oranda arttı.
Beyaz Fil Nişanı Aldı
Tay ipeği moda dünyasında yaygın olarak kullanılan kaliteli bir ürün olarak görülür oldu. Kanepe ve sandalye döşemelerinde de kullanılmaya başlandı. Jim Thompson ve şirketi binlerce Taylandlı ailenin gelir elde etmesini sağladı. Jim evini dokumacılarına yakın yaşayabileceği semtte inşa etti. Evi’nin çevresinde yaşayan birçok kadını da ipeği evlerinde yapabilmeleri için organize etti. Bu sayede birçok yoksul aile para kazanmaya başladı. Günümüzde pek çok Taylandlı kadın, ipek endüstrisinde çalışıyor. 1861’den bu yana Tayland toplumu için olağanüstü anlamlı olan yabancılara verilen bir Tayland ödülü Beyaz Fil Nişanı, Jim Thompson’a verildi.
Jim Thompson, Asya sanatına aşıktı. Resimler, antika mutfak eşyaları, heykeller, oymalar ve diğer sanat objelerinden oluşan koleksiyonu muhteşemdi. Koleksiyonu o kadar büyüktü ki 1958’de sanat koleksiyonunu sergileyebileceği ve arkadaşlarına ev sahipliği yapabileceğini düşündü. 6 farklı otantik Tay evi satın alındı. Bu evlerin bazıları bir asırdan daha eskiydi. Evleri mimari bir şaheser haine getirdi. Günümüzde bu evler, Bangkok’un en güzel müzelerinden biri olan Jim Thompson Evi haline geldi. Jim Thompson Evi Müzesi, Ev kent merkezinde ara bir sokakta. Sessiz ve sakin bir ortamda. Bangkok’taki turistler için cazibe merkezi oldu.
Jim’in evinin içinde çok sayıda görevli var. Mekana zarar verilmesin diye sizleri izliyor. Gezmek bir rehber eşliğinde oluyor. Rehber Jim’in hayatını, özel koleksiyonu ev hakkında bilgi veriyor. Müze 11:00 – 18:00 saatleri arasında açık. Turlar tüm gün boyunca sabit bir program olmaksızın mevcut. Rehberler İngilizce, Çince, Japonca ve Fransızca gibi dillerde konuşuyor. Giriş 200 Baht (yaklaşık 167 Lira)
Jim Thompson Paskalya tatilinde komşu ülke Malezya’ya gitti. Kesin olarak söylemek gerekirse, başkent Kuala Lumpur’a yaklaşık 150 kilometre uzaklıktaki Cameron Dağlık Bölgesi’nde. Jim ve arkadaşları, All Soul kilisesindeki ayine katıldıktan sonra kırsalda piknik yaptıktan sonra tatil adresleri olan Moonlight Bungalow’a döndüler. Jim buradan bir daha geri dönmediği bir yürüyüşe başladı. En son saat 16.00’da Kamunting bölgesindeki Lutheran Mission Bungalow’da görüldü. tatilinde 26 Mart 1967 Pazar günü görüldü. O zamandan beri onu bir daha kimse görmedi…
Bugünlerde Jim Thompson Çiftliği de dahil olmak üzere Tayland İpek Şirketi hala varlığını sürdürüyor. Ayrıca James H.W. Thompson Vakfı. Jim Thompson Evi Müzesi ve Jim Thompson Sanat Merkezi’ni yöneten bir vakıf. Ayrıca Siam Paragon veya ICONSIAM’da olduğu gibi güzel kumaşlar ve moda satan çok sayıda restoran ve mağaza/butik bulunmaktadır. Elbette dünyanın her yerindeki insanların güzel ipek ürünleri satın alabileceği bir çevrimiçi mağaza da var. James H.W.’nin çalıştığı şirketin olduğunu görmek güzel. 1951 yılında kurulan Thompson bugün hala varlığını sürdürüyor! Onun lakabının ipek kralı olması boşuna değil.
Jim’in girişimci ruhu ve ipek endüstrisine olan dizginsiz bağlılığı sayesinde ipek bugün hala aranan bir üründür. Bu nedenle Tayland’da çok sayıda Jim Thompson mağazasının bulunması şaşırtıcı değil. Örneğin Siam Paragon ve ICONSIAM alışveriş merkezlerinde. Bangkok’ta müzeye arabayla yarım saat uzaklıkta bir Jim Thompson Fabrika Satış Mağazası bile var. Yani eğer ipeğin ihtişamı karşısında tamamen bunalmışsanız o zaman nereye gideceğinizi biliyorsunuz.
Ayrıca web üzerinden de satış yapılıyor. Böylece dünyanın her yerinden insanlar Jim Thompson’ın ürünlerini satın alabiliyor. Jim Thompson Kumaşlar bölümü iki şirkete ayrılabilir. Örneğin, ipek giysi ve aksesuar satan Jim Thompson Kişisel Ürünler bölümü var. Ve ev ürünleri satan Jim Thompson Ev Mobilyaları.