Egzotik ada Sri Lanka’da yemek kültürüne mercek tuttuk. Tabaklarda yemekler ve baharatların uyumlu senfonilerine tanık olduk. Özetlemek gerekirse; bol, bol koyuyorlar baharatları yemeklere, tabaklar damak çatlatacak lezzetlerle dönüşüyor ve turistlere gastronomi ziyafeti çekiyorlar.
Sri Lanka yemek kültürü, çeşitli etnik grupların ve tarihi bağlantıların etkisiyle şekillenen yüzyılların mutfak geleneğinin bir sonucu şekillenmiş. Hint Okyanusu’nda bulunan bu ada ulusu; tropikal coğrafyasını ve kültürel mirasını yansıtan, zengin tatlar, renkler ve aromalara sahip bir mutfakla taçlanıyor. Sri Lanka mutfağının kalbinde, genellikle sebzelerden, etten veya balıktan yapılan türlü körilerle çeşnilendirilip servis edilen temel yiyecek olan pirinç var.
Bu tabaklar; biber, tarçın, kakule, kimyon, kişniş ve taze köri yaprakları gibi malzemeler içeren baharat karışımları ile tanınıyor. Biberlerin verdiği acı, birçok yemeğe kremsi bir doku ve hafif tatlılık katan Hindistan cevizi sütü kullanılarak dengeleniyor. En ikonik Sri Lanka yemeklerinden biri, mutfağın baskın lezzetlerinin dengelenip servis edildiği Kiribath.. Bu tabak genellikle birkaç farklı köri, turşu, sambol (baharatlı garnitürler) ve papadam (cips gibi mercimek waffle) ile birlikte cömert miktarlarda sunuluyor. Özellikle rendelenmiş Hindistan cevizi, biber ve limon ile yapılan pol sambol, yemeklere ferahlatan bir lezzet katıyor.
Ülkenin ulusal yemeği ise Sri Lanka pirinci ve köri. Çeşitli garnitürlerle servis edilen buharda pişirilen sıcak, kabarık pirinçten (samba veya kakulu çeşitleri) oluşuryor. En az üç (ideal olarak beş) farklı köri pilavla birlikte servis ediliyor. Bunlardan biri genellikle balık veya et ise, diğer ikisi sebzeye eşlik ediyor. Hindistan cevizi sütü içeren bir sos veya hodda, mallum ve papadam gibi kızarmış gevrek yiyeceklerle servis ediliyor. Bu spesiyalite, hem bir ev yapımı yemek hem de Sri Lanka’daki restoran menülerinde tartışmasız bir temelini oluşturuyor.
Sokak Yemekleri Bu arada sokak yemekleri, Sri Lanka yemek kültürünün ayrılmaz bir parçası. Köşe başlarında görebileceğiniz, “hoppers”, “string hoppers” gibi neşeli isimleri olan bu hızlı atıştırmalıklar pirinç unu ve Hindistan cevizi sütünden yapılarak farklı şekillerde servis edilen ve her damak tadına uyabilecek lezzetler. Başka bir popüler sokak yemeği “vadai”, dışı çıtır çıtır, içi yumuşak olan tuzlu mercimek köfteleri. Aromatik tatlara karşı cesur olan gezginlerin, baharat karışımıyla pişirilmiş sebze, yumurta ve etle buluşan rendelenmiş ekmekten yapılan kottu rotiyi kesinlikle denemelerini öneriyorum.
Kutlamaların Yemekleri Özel
Sri Lanka’daki festivaller ve dini kutlamalar, özel yiyeceklerle öne çıkıyor. Sinhala ve Tamil Yeni Yılı sırasında, kavum adı verilen yağlı kekler ve kokis olarak bilinen (çıtır pirinç unu kurabiyeleri) gibi geleneksel tatlılar hazırlanıyor. Bu lezzetler aileler tarafından keyifle tüketilirken ve konuklara da zevkle sunuluyor. Bu sıcak rituel, misafirperverliği ve sevincin paylaşımını simgeliyor.
Sri Lanka mutfağı, otlar, baharatlar, balıklar, sebzeler, pirinçler ve meyvelerin özel kombinasyonlarıyla biliniyor. Mutfak, birçok pirinç çeşidinin yanı sıra ülke genelinde her yerde bulunan bir bitki olan Hindistan cevizi etrafında yoğunlaşmış. Deniz ürünleri, taze balık bu mutfakta önemli bir rol oynuyor. İpek yolunda bir merkez olan bir ülke olarak, yabancı tüccarlarla temas, yeni gelen gıdalar ve kültürler, ülkenin etnik gruplarının yerel gelenekleri harmanlanarak Sri Lanka mutfağının şekillenmesine yardımcı olmuş.
Meyveler Sri Lanka’nın meyveleri, iştah açıcı renklere sahip, egzotik ve cezbedici tatlarıyla taşıdıkları besin içeriği sayesinde sağlık depoları olarak biliyor. Sri Lanka’da yetiştirilen başlıca meyve çeşitleri; mango, papaya, ananas, avokado, muz, karpuz, rambutan, mangosteen, elma, nar, guava ve jackfruit… Meyveler, ülkeyi kaplayan kıyı kuşağından dağlık ülkedeki yüksek rakımlara kadar Sri Lanka adasının her yerinde yetiştiriliyor.
İçkileri de Hindistan Cevizinden Sri Lanka’nın ünlü alkollü içkisi Arrack adını taşıyor.. Fermente edilmiş Hindistan cevizi özünden üretiliyor. Tropik adanın kültürel mirasının bir parçası adeta. Geleneksel yöntemlerle damıtılan bu içki, kendine özgü hafif tatlı ve aromatik bir profile sahip. Genellikle sade olarak veya kokteyllerde kullanılan Arrack, serinletici bir seçenek olarak tercih ediliyor. Sri Lanka’nın yerel barlarında ve özel etkinliklerinde sıklıkla karşılaşılan Arrack, adanın zengin lezzet dünyasının eşsiz bir temsilcisi.
Bu arada adadaki biranın adı da Toddy. 5-6 derece alkollü var Toddy birasının. Sadece ufak kasabalardaki minik lokal barlarda servis ediliyor. Hindistan cevizi ağaçlarına tırmanan üreticiler 15-20 santim uzunluktaki iri tomurcukların etrafını bir urganla sıkıca bağlıyorlar. Ahşap bir çekiçle tomurcuğa biraz vurup ağzını ters çevirerek ucuna bir maşrapa takıyorlar. Ertesi gün gidip maşrapaya birikmiş suyu toplayıp bir-iki gün fermentasyon için bekletiyorlar işte size biranız Toddy..
Kısaca, Sri Lanka yemek kültürü; adanın coğrafyası, tarihi ve kültürel mozaği tarafından şekillenen cesur lezzetlerin ve çeşitli mutfak uygulamalarının doyurucu bir karışım esasında. Bu güzel ada ulusunu tanımlayan bol baharatlar ve tropikal ürünler; beraberce yeme kültürü, eğlenceli sokak yemekleri ve size sunulan sıcak gülümse sayesinde size evinizden 5 bin kilometre uzakta olsanız dahi yabancı hissettirmiyor.